حجامت چیست ؟
روشی پیشرفته و هوشمند با قدمت 7000 ساله است که به عنوان یک سنت الهی نیز در روایات و سیره پیامبران و ائمه اطهار مطرح گردیده و جز احکام امضائی اسلام است و در طب سنتی به عنوان رکن درمان به حساب می آید که در آن با هدف پیشگیری یا درمان با بادکش گذاری و زدن تیغ در لایه های میانی دو کتف فرد (یا اعضاء دیگر ) به تعداد معین به تناسب هر فرد از چند قطره تا 70 سی سی خون خارج می شود . حجامت هم اکنون در کشور های مختلف جهان به عنوان کمک به درمان یا درمان قطعی طیف وسیعی از بیمارها و پیشگیری ار بیمارها در حال استفاده می باشد .
جایگاه حجامت در طب اسلامی :
حجامت در کلام پیامبر اکرم (ص) و ائمه هدی (ع) جایگاه بس ویژه ای دارد تا جائی که پیامبر در معراج خود درباره ی حجامت مورد خطاب ملائکه واقع می شوند و این امر به او تاکید می نمایند .
بزرگان دین عمل حجامت را یک سنت مستحب و دارای ثواب که موجب پیشگیری و درمان طیف وسیعی از بیماریهاست رواج و آموزش داده اند . در حدیث معراج نیز آمده است (( یا محمد ، احتجم و امر امتک بالحجامه )) یعنی ای محمد (ص) حجامت کن و امتت را به حجامت امر کن (بحارج 62 ص300 باب 98)
پیامبر خدا (ص) فرمودند : اگر خون درونتان به جوش می آید ، حجامت کنید چرا که خون ، گاه ممکن است در درون شخص ، طغیان کند و وی را بکشد . (طب الائمه ، مترجم جابر رضوانی )
پیامبر خدا (ص) فرموده : درد ، سه چیز است و درمان نیز سه چیز . اما درد ، عبارت است از : خون ، تلخه و بلغم ، درمان خون ، حجامت است ،درمان بلغم ، حمام است و داروی تلخه نیز راه رفتن (طب الائمه ، مترجم جابر رضوانی )
امام رضا (ع): سفارش مىکنم که پس از حجامت یا فصد، آب انار را با مکیدن آن بنوشید. مکیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت. پس از حجامت و فصد، از خوردن غذاهاى نمکدار تا مدت ۳ ساعت بپرهیزید، چون اگر این پرهیز مراعات نشود، بعید نیست که انسان به بیمارى جرب دچار شود.
امام حسن عسکرى (ع) مىفرماید: «بعد از حجامت انار شیرین میل کنید، چون انار خون را آرام مىکند و آن را در مسیر خود صاف مىگرداند.»
پیامبر اکرم (ص): جبرئیل چندان مرا به انجام حجامت دعوت کرد که پنداشتم گویی حجامت واجب است.
حجامت (بادکش تر):
این روش درمانی که آوازه طب ایرانی است، از زمان های بسیار دور مورد اقبال عموم مردم بوده و می توان گفت بسیاری از مردم طب سنتی را به حجامت می شناسند.
دلیل این اقبال، حس خوبی است که در همان لحظه و پس از انجام حجامت در فرد بوجود می آید.
مکانیسم عمل حجامت شبیه بادکش است با این تفاوت که درشت مولکولی هایی که در زیر کاپ یا لیوان ها جمع شده اند با تیغ زدن خارج می شوند و باعث سبک تر شدن و احساس سلامت در بدن می شود.
نکات مهمی در مورد حجامت :
- هیچ وقت با شکم گرسنه و یا خیلی سیر حجامت نکنید
- حجامت در زمان گرسنگی می تواند باعث ضعف عمومی شده و با کاهش شدید قند خون به سلول های مغزی آسیب وارد کند، پس حتماً یک ساعت قبل از انجام حجامت غذا میل کرده باشید.
قبل از حجامت چه بخوریم و چه نخوریم
- از خوردن غذاهای سرد پرهیز کنید.
- مواد غذایی با طبع سرد، برای هضم به انرژی بیشتری نیاز دارند و معده این انرژی را از اندام های دیگر می گیرد، به همین دلیل، وقتی غذای سرد می خوریم بدن کمی سست تر شده و انرژی از دست می دهد. همراه با غذاهای سرد، مصلحات گرم توصیه شده.
- نباید قبل و بعد از انجام حجامت، فصد و یا زالو درمانی، غذاهای سرد میل کنید.
- با شکم پر، حجامت نکنید
- معده برای هضم نیاز به صرف انرژی دارد و زمانی که معده پر از مواد غذایی است، به خون بیشتری نیاز دارد. پس از حجامت، حجم خون کمتر شده انرژی بدن تحلیل می رود بنابراین ممکن است به سلول های مغزی آسیب برسد.
- بهترین زمان برای حجامت، هنگامی است که، غذا در معده هضم شده و آماده ورود به روده شده باشد، این زمان بین نیم تا یک ساعت پس از خوردن غذا است.
- حداقل ۱۲ ساعت قبل از حجامت سیگار نکشید
- سیگار، قلیان و یا هر نوع ماده ای که اکسیژن بدن را از بین می برد، غلظت خون را افزایش داده و باعث کند شدن حرکت خون در رگ ها می گردد.
- در حالت استرس و عصبانیت حجامت نکنید
- استرس و اضطراب باعث اسپاسم سلول های عصبی شده و در نتیجه فشار خون از حد نرمال بالاتر می رود. با افزایش ناگهانی فشارخون امکان آسیب به سلول های مغزی و یا مرگ، وجود دارد.
- اگر از رقیق کننده خون استفاده می کنید، پزشکتان را مطلع نمایید
- رقیق کننده های خون مانند وارفارین، آسپرین و حتی چای سبز باعث می شوند خون در زمان بیشتری منعقد گردد.
- در زمان حجامت و یا زالو درمانی داروی رقیق کننده خون استفاده نکنید البته با تشخیص پزشکتان
تقویم حجامت:
در زمانی که ماه قرص کامل است، مولکول های مایعات در بدن از هم فاصله گرفته و حجم خون بیشتر می شود. این زمان بهترین موقع برای خارج کردن خون است.
اگر هدف از حجامت پیشگری از بیماری و اصلاح بدن باشد بهترین زمان بهار و پاییز است و اگر برای درمان باشد طبق نظر پزشک باید انجام شود.
در طب سنتی ایرانی اسلامی نیز روایات زیادی از انجام حجامت در روزهای خاص آمده است.
دعای حجامت:
خواندن دعای حجامت نیز توصیه شده. حکیمان این علم، ذکر آیت الکرسی و همچنین فرستادن صلوات را در زمان انجام حجامت مستحب می دانند.
«بسم الله الرحمن الرحیم اَعوذ بِالّلهِ الکَریم فى حِجامَتى مِنَ العَین فِى الدَّم وَ مِن کُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقامِ وَ الاَوجاعِ وَ الاَمراضِ وَ اَسئَلُکَ العافِیهَ وَ المُعافاهَ وَ الشِّفاءِ مِن کُلِّ داء»؛
پناه می‌برم به خداوند کریم در حجامتی که انجام می‌دهم، از انحراف در خون و از همه بدی ها و علت ها و سختی ها و دردها و بیماری ها، و از تو سلامت و اسباب سلامت و شفاى همه بیماری ها را طلب می‌کنم. (بحار ج ۶۲ ص ۱۱۷)
توصیه های قبل و بعد از حجامت:
قبل از حجامت:
- یک روز قبل از حجامت دوش آب گرم بگیرید، بهتر است ۱۲ ساعت قبل از انجام حجامت باشد.
- در صورت داشتن هر نوع بیماری حتماً پزشکتان را مطلع کرده و تمامی داروهایی که مصرف می کنید را کامل و با ذکر جزئیات به پزشکتان بگویید.
- از ۱۲ ساعت قبل از حجامت از کشیدن سیگار و قلیان و هر نوع ماده مخدر و همچنین نوشیدن الکل جداً خود داری کنید.
- توصیه شده ۲۴ ساعت قبل از حجامت نزدیکی یا مقاربت جنسی نداشته باشید.
- حرکت تند مانند دویدن و یا ورزش کردن تا ۱۲ ساعت قبل از حجامت ممنوع می باشد.
- بهترین زمان برای انجام حجامت از صبح تا ظهر می باشد
- دو ساعت قبل از حجامت، غذایی با طبع گرم میل کنید (کمی نان، عسل، ارده و شیره) انرژی لازم برای انجام حجامت در بدن باقی بماند.
- طی سه روز قبل از حجامت پر خوری نکنید و از غذاهای سودا زا مانند کله پاچه، سوسیس و کالباس و … پرهیز کنید.
- حجامت درماه مبارک رمضان ۲ ساعت پس از افطار توصیه شده.
بعد از حجامت:
- پس از انجام حجامت ۲۰ دقیقه استراحت کنید و از رانندگی بخصوص با موتور سیکلت جداً خودداری کنید.
- تا ۱۲ ساعت بعد از انجام حجامت سیگار و قلیان نکشید.
- اگر جای زخم حجامت پس از ۲۴ ساعت خارش داشت، حتماً با پزشک مشورت کنید.
- تا ۲۴ ساعت پس از حجامت حمام نروید.
- پس از انجام حجامت پر خوری نکنید.
- تا ۲۴ ساعت از خوردن غذاهی خیلی شور، ترش و شیرین پرهیز کنید.
- پس از حجامت تا ۵ ساعت نخوابید (بهتر است از ساعت ۶ عصر به بعد حجامت انجام ندهید، مگر به تشخیص پزشک)
تغذیه قبل و بعد از حجامت:
تغذیه قبل از حجامت:
از خوردن مواد غذایی سرخ شده، انواع فست فود، ماهی، تخم مرغ، دوغ، پنیر و ماست، ماکارونی، برنج، تن ماهی، مرغ، گوشت گاو و گوساله، قهوه، چای، نسکافه تا ۱۲ ساعت قبل از انجام حجامت پرهیز کنید.
یک ساعت قبل از انجام حجامت یک لیوان آب انار شیرین و یا یک لیوان شربت سرکه انگبین میل شود.
تغذیه بعد از حجامت:
خوردن غذاهایی با طبع گرم مانند شیره انگور یا توت و خرما، عسل، خرما همراه با غذای سبک و پر انرژی توصیه می شود.
خوردن انار، انگور و سیب یک ساعت بعد از حجامت می تواند تاثیر حجامت را در بدن بیشتر کند.